adaletsizlik – Tıbbiyeli Sözlük
ben bu kavramı deneysel açıdan ele almak istiyorum.
deney, Frans B. M. de Waal ve Sarah F. Brosnan adında iki bilim insanının yaptığı "eşitsizlik deneyi". öncelikle başlıklı maymunlar üzerinde yapılmış olup daha sonra köpek, kuş ve şempanzeler üzerinde de yapılmıştır.
deney şöyledir: iki tane başlıklı maymun yan yana delikli kafeslere konur. maymunların taş vermesine karşılık onlara salatalık verilir ve maymunlar salatalığı hediye olarak yerler. Bu alışverişin uzun süre problemsiz bir şekilde devam ettiği gözlemlenmiştir. maymunların deneye devam süresi ise daha güzel bir besin verilmesine karşılık artmıştır. fakat maymunların ikisine de aynı ödül verilmediğinde işlerin karıştığı görülür.
aslında her şey normal başlar. ilk maymun taşı verir ve buna karşılık ona bir salatalık verilir. maymun önceki denemelerde olduğu gibi normal bir şekilde yer. diğer maymuna ise salatalık yerine üzüm verilir. daha sonra tekrar ilk maymuna dönülür. maymun taşı verir ve buna karşılık salatalık verilir. deneyin ilginç kısmı bu anda gözlemlenir. başlıklı maymun buna anınden sinirlenir, kafese vurmaya başlar ve salatalığı geri fırlatır. devamında da bu olayı yani aynı işi yapan arkadaşına üzüm verilirken kendisine salatalık verilmesini asla kabullenmez.
bu deneyde bize canlının adaletsizlik karşısında tutumunu ne kadar çabuk ve net sergilediğini çarpıcı bir şekilde gösterir.
Deneyi izlemek isteyenler için:
video

Deneyi araştırmak isteyenler için: "monkeys reject unequal pay"