preatorler ve hukuki koruma yolları – Tıbbiyeli Sözlük
Proetor, Ius Civile’yi uygularken bu uygulamayı kolaylaştırmak, boşlukları doldurmak, toplumun ve zamanın yeni ekonomik ve toplumsal koşullarına uydurabilmek için Ius civillenin bazı kurallarını değiştirme, düzeltme olanağını kazanmıştır. Praetor hukuki koruma yolları aracılığıyla Ius Civillenin katı, dar, biçim ve geleneklere sıkı sıkıya bağlı kurallarının uygulanmasını önleyerek Roma Hukukunun değişmesini sağlamıştır.

Praetörün hukuki koruma yolları:

a) Dava (Actio) : Ius Civillenin dava hakkı tanımadığı durumlarda uygun bulursa praetorların dava tanıma olanakları vardır. (Örn: hile veya tehdit davaları)

b) Defi (exceptio) : Ius Civillenin tanıdığı bir dava, praetörün (eğer davacıyı haksız bulursa) davalıya verdiği bir defi ileri sürme olanağı ile etkisiz bırakılabiliyordu. Defiden söz etmek için mutlaka birine başkası tarafından açılan bir dava gibi talep bulunmalıdır.

c) Eski duruma getirme (restitution in integrum): Sonuçları adalete uygun bulunmayan hukuki fiil ya da işlemler, bu işlemden zarar gören kişilerin başvurmaları üzerine yapılmamış sayılabiliyordu.

d) Yasak (Interdictum): Praetor, kendisine başvuran kişinin haklı durumunu koruyabilmek için bu durumu ortadan kaldırmak için çalışan kişilerin bu davranışlarını yasaklayabilmekteydi.

e) Zilyetliğin kazanılması (mission in bana) : Praetorlar korunmalarını hakkaniyet gereği gördükleri bir takım kişilere Ius Civile hükümlerine göre başkalarına ait malların fiili hakimiyetini ellerine geçirme yetkisini tanıyabiliyorlardı.