roma imparatorluğu

mö 750 de krallık olarak kurulan, 509 da cumhuriyet ilan edilen ve mö 27 de augustus tarafından imparatorluğa evrilen devlet.
antik çağın en büyük emperyal gücü. (mö 750-ms 1453)

augustus döneminde pax romana denen roma barışını yaşamış devlettir. içerde ve dışarda savaş olmamış, ardından gelen bir kaç aklı kıt imparator içeride karışıklığa sebep olmuştur. (bkz:neron) (bkz:caligula)

roma barışını tekrar sağlayanlar beş iyi imparator dönemi sezarlarıdır.(96-181) bu dönem nerva ile başlar marcus aurelius ile son bulur. nerva-antonian hanedanı denir. sırasıyla nerva, trajanus, hadrianus, antonius pius ve marcus aurelius başa geçer. ardından marcus aureliusun psikopat oğlu commodus başa geçer ve bu refah yerini karışıklığa bırakır. meşhur gladyatör filmindeki baba-oğul bu ikisidir zaten.
bu dönemdeki güzel yönetim romanın ömrünün daha bir 250 yıl sürmesini sağlamıştır.

mö 27 yılında octavianus'un iç savaşta antonius'u mağlup etmesiyle birlikte mısır bir roma proviciası haline gelmiş ve öncesinde cumhuriyetle yönetilen roma yeni bir döneme girmiştir.Bu dönemde liderler ''imperator'' unvanını kullandığı için ülkeye ''Roma İmparatorluğu'' adı verilmiştir.imparatorluk devrinde cumhuriyet devrindeki hemen her kurum korunmakla birlikte Senatus ve meclislerin etkinliği azalmış imparatorların yönetme alanı ve gücü artmıştır.

395 yılına kadar varlığını sürdüren roma imparatorluğu barbar kavimlerin akınları neticesinde doğu ve batı olmak üzere ikiye bölünmüştür.batı roma 476 yılında yıkılırken doğu roma 1453 yılına kadar varlığını korumuştur.

dili latince, başkenti roma, sonraları ravenna ve istanbul olmuş dünya devleti. roma imparatorluğu kuşkusuz dünyanın kaderini belirlemiş başlıca devlettir. belki de tarihte ortaya çıkmış en önemli devlettir.



batı roma ve doğu roma diye ayrıldıktan sonra batı roma hemen yıkılmış ancak doğu roma varlığını sürdürmüştür. fakat burada önemli bir nokta doğu roma latin kültürünü devam ettirememiş ve 7. yüzyılda imparator olan heraklius devrinde dil, yakındoğu'da "lingua franca" olarak kullanılan orta yunanca olmuştur.



bizans imparatorluğu deyimi aslında sonradan almanlarca uydurulmuştur. oysa ki bizans devrinde halen ülkenin resmi adı roma imparatorluğu ve halkı da etnik farklılıklara bakılmaksızın romalılar (veya rumlar) olarak kabul görmüştü. o devirde rumlar olarak adlandırılan bizanslılar içinde herkes yunan değildi.



1453'te istanbul fethedilince ii. mehmet kayser-i rum (cæsar) unvanını alarak roma imparatoru olduğunu ilan etmiştir. bu nedenle roma imparatorluğu osmanlı hanedanının yönetiminde bu sefer dili türkçe olarak aslında devam etmiştir. yani, latin ve yunan roması'nın ardından türk roması başlamış oldu. ilginçtir ki türkiye cumhuriyeti için, tarih boyunca siyasi olarak roma imparatorluğu'nun devamlılığında bulunan bir devletin üstüne inşa edilmiş tek devlettir diyebiliriz.



anadolu türkleri'nin doğu halkları ve özellikle iranlılar tarafından rûmi, rum yani romalı olarak adlandırılması çok dikkat çekicidir.



zor zamanlar güçlü kişiler yaratır

güçlü kişiler güzel zamanlar yaratır

güzel zamanlar zayıf kişiler çıkartır

zayıf kişiler zor zamanlara neden olur



döngüsünün her zaman olduğu bir coğrafyada yaşıyoruz.