Ülkemizde biyoetiğin ve evrimsel tıbbın bir çalışma disiplini olarak yer almasında öncülük etmiş, bıraktığı nice eserle literatürümüzü zenginleştirmiş olan değerli hocamız Prof. Dr. Yaman Örs’ün bugün sabah saatlerinde vefat haberini almış bulunmaktayız. Hocamız için, 6 Ağustos 2016, Cumartesi günü saat 10:30’da Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Morfoloji Binası Abdülkadir Noyan Konferans Salonunda bir tören yapılacaktır. Cenaze aynı gün kılınacak öğle namazını müteakip Karşıyaka Mezarlığı’na defnedilecektir. Evrimsel Tıp ekibi olarak Yaman Hoca’mızın bizlere bıraktığı eserler ışığında çalışmalarımızı büyük bir kararlılıkla sürdürmeye devam edeceğiz. Hocamız ülkemizde biyoetik ve evrimsel tıp çalışanlar için bir kutup yıldızıdır. Türkiye’de tıp evrimin omuzlarında yükselecektir!
Prof. Dr. Yaman Örs’ün Biyografisi
Prof. Dr. Yaman Örs, 12 Ocak 1936’da Ankara’da doğmuştur. Babası M. Suphi Örs, 1928 yılında Ankara Hukuk Fakültesini bitirip yargıçlık, adliye müfettişliği, Yargıtay üyeliği görevlerinde bulunmuş; Yüksek Hakimler Kurulu’nun ilk başkanlığını yapmıştır. Annesi E. Muhadder Sander ise ev kadınıydı. O, Tekirdağ, babası Gelibolu kökenliydi. Ailenin iki erkek çocuğundan büyüğü olan Dr. Örs, Bahçelievler Ortaokulundan sonra gittiği Ankara Atatürk Lisesini 1954 yılında, Ankara Tıp Fakültesini ise 1960’ta bitirmiştir. Bu fakültenin 1961 yılı sonlarında girdiği Patoloji Kürsüsündeki uzmanlık çalışmalarını “Endometrium Hiperplazisinin Histopatolojik İncelenmesi” başlıklı teziyle 1965 yılı başlarında sona erdirmiştir. Yirmi bir aylık askeri hekimlik hizmeti süresince Gülhane Askeri Tıp Akademisi Patoloji Kürsüsünde, sonra yedi aylık bir süreyle yeniden eski kürsüsünde çalışmıştır
Daha sonra bir yılı aşan bir süre Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Kürsüsünde asistan olarak bulunan Yaman Örs, sonraki yıllarda bu alandaki çalışmalarını Ankara Tıp Fakültesine dönerek sürdürmüş; 1973 yılı ilkbaharında, “Tıp ve Eğitimi. Beş Öğretim Üyesiyle” adlı tez çalışmasıyla bu dalda uzmanlığını almıştır. Yine bu dalda 1974-1984 yılları arasında öğretim görevliliği yapan Dr. Örs, zamanla daha çok tıbbi etik alanına eğilmiş; 1984-1988 yılları arasında, kısa bir süre öğretim görevlisi, daha sonra da yardımcı doçent olarak Anadolu Üniversitesinin ilgili biriminde görev yapmıştır. 1985 yılında Deontoloji ve Tıp Tarihi doçenti, 1991 yılı sonlarında profesör olan Yaman Örs, 1988 ortalarından sonra sürekli bir biçimde Ankara Tıp Fakültesi Deontoloji Anabilim Dalında öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. Burada 1993 yılı yazında anabilim dalı başkanlığı görevini üstlenen Dr. Örs, 2003 yılı başında yaş sınırından emekli olmuştur.
Tıp fakültesinin dışında diş hekimliği fakültesinde, sağlık eğitimi fakültesi ile sağlık hizmetleri meslek yüksekokulunda değişik dersler veren Dr. Yaman Örs, fakültesindeki doktora izlencelerinin geliştirilmesinde ve yürütülmesinde sürekli görev almış; bu bağlamdaki derslerinde ise etik ve tarih konularını özellikle felsefe ve temel yöntembilgisi açısından işlemeye çaba göstermiştir.
Yaman Örs, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Felsefe Bölümünde 1982 yılında doktora yapmaya başlamış, buradaki çalışmasını (iki yıllık bir dondurma süresiyle birlikte) 1991 eylülünde savunduğu “Is the ‘Biological’ Reducible to the ‘Physical’? – An overall critical analysis of the concept of the reduction in Biology” başlıklı teziyle bitirmiştir. Doktorasını henüz bitirmeden önceki yıllarda, bu üniversitenin Biyoloji Bölümünde “Canlılık Bilimleri Felsefesine Giriş” başlığıyla seçmeli bir ders; 1992-1993 akademik yılında ise Felsefe Bölümünde “Biyoetik ve Biyopolitika: Değerler Felsefesinde Yeni Boyutlar” başlığıyla bitiriş sonrası düzeyinde bir ders vermiştir. Daha sonra, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsüne bağlı olarak adını zaman içinde geliştirdiği “Bilimsel Felsefe, Biyoetik ve Biyopolitika” başlıklı bir ders işlemiştir. Prof. Örs, emekliliğini izleyen haftalarda Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesinde özel bir konumda çalışmaya ve “Tıp Felsefesi” başlıklı bir ders vermeye, üniversitenin genelinde de felsefe alanında etkinlik göstermeye başlamıştır.
Tıbbi etikle etik ve biyoetik’in yanında tıp tarihinin ve tarihin, tıbbın, bu arada psikiyatrinin, bilim ve felsefenin özellikle yöntembilgisel, “felsefi” ve eğitime ilişkin yönlerine ilgi duymuş olan Dr. Örs, bununla birlikte patolojinin ve biyolojinin kuramsal yanlarıyla ilgilenmiş, bu arada evrim süreci ve kuramından yola çıkarak bir ‘evrim’ kavramı geliştirmiştir. Bu sonuncu noktayla ilgili olarak, “Tıp Evrimi” olarak adlandırdığı ve tıp tarihi alanındaki çalışmalarının çekirdeğini oluşturan bir kavram da oluşturmuş; buna benzer bir biçimde, Felsefe Tarihinin yanında geliştirilebilecek bir felsefe evrimi kavramı üzerinde de çalışmaya başlamıştır. Bunlara ek olarak son yıllarda, felsefik psikiyatri disiplinlerarası alanına ilgi göstermiştir. Bu arada, değişik akademik alan ve konumlardaki, çoğu Ankara’da bulunan akademisyenlerle birlikte kurduğu Bilim ve Bilimsel Felsefe Çevresi’nin etkinliklerini onlardan bir bölümü ile birlikte yürütmüştür. Bütün bu alanlarla birlikte, dil sorunları, laiklik ve başkaca toplumsal-siyasal konular, tıbbın toplumsal yönleri, insan-doğa ilişkisinin etik yönleri ve doğal çevrenin korunması gibi konularda da, akademik düzeyde ve aydın okuyucuya yönelik yazılar yazmış, etkinlikler göstermiştir.
Çeşitli zamanlarda değişik amaç ve sürelerle yurt dışında, özellikle Avrupa ülkelerinde bulunmuş olan Dr. Yaman Örs, 1987-1988 akademik yılını Tıbbi Etik alanında Fullbright araştırma burslusu olarak Amerika Birleşik Devletlerinde (Teksas Üniversitesi ve Georgetown Üniversitesi, ayrıca New York eyaletindeki The Hastings Center’da) geçirmiştir. 1989-1993 yılları arasında Türkiye temsilcisi olarak Avrupa Konseyi Biyoetik Kurulu (CDBI, ilk kuruluşunda CAHBU) üyeliği görevini yürütmüştür.
İngilizce dışında, daha az olmak üzere Fransızca ve Almanca bilen Dr. Yaman Örs evli ve iki erkek çocuk babasıdır. Patoloji uzmanlığı bulunan eşi Prof. Dr. Ülken Yarkın Örs Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji-Embriyoloji Anabilim Dalından emekli olmuştur. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliğini bitirmiş olan büyük oğlu Evren finans alanında öğretim üyesi olarak yurt dışında çalışmakta; yine bu üniversitede eğitim görmüş ve mimar olan küçük oğlu Kuyaş, İstanbul’da mimarlık alanında yayıncılık yapmaktadır.
Kendisinden dokuz yaş küçük olan kardeşi Cenk ise, 1967 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesi İdari Bölümünü, 1975’te Amerika’da Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde Kamu Yönetimi yüksek lisans çalışmasını bitirmişti. On yıl kadar Dış Ticaret Müsteşarlığında çalışmış, bu arada 1976-1979 yılları arasında Varşova Büyükelçiliği Ticaret Ateşeliği Yardımcılığı yapmıştır.
Prof. Dr. Yaman Örs, 4 Ağustos 2016’da Ankara’da hayata gözlerini yummuştur.
evrimsel tıp ekibi. www.evrimseltip.org
Prof. Dr. Yaman Örs’ün Biyografisi
Prof. Dr. Yaman Örs, 12 Ocak 1936’da Ankara’da doğmuştur. Babası M. Suphi Örs, 1928 yılında Ankara Hukuk Fakültesini bitirip yargıçlık, adliye müfettişliği, Yargıtay üyeliği görevlerinde bulunmuş; Yüksek Hakimler Kurulu’nun ilk başkanlığını yapmıştır. Annesi E. Muhadder Sander ise ev kadınıydı. O, Tekirdağ, babası Gelibolu kökenliydi. Ailenin iki erkek çocuğundan büyüğü olan Dr. Örs, Bahçelievler Ortaokulundan sonra gittiği Ankara Atatürk Lisesini 1954 yılında, Ankara Tıp Fakültesini ise 1960’ta bitirmiştir. Bu fakültenin 1961 yılı sonlarında girdiği Patoloji Kürsüsündeki uzmanlık çalışmalarını “Endometrium Hiperplazisinin Histopatolojik İncelenmesi” başlıklı teziyle 1965 yılı başlarında sona erdirmiştir. Yirmi bir aylık askeri hekimlik hizmeti süresince Gülhane Askeri Tıp Akademisi Patoloji Kürsüsünde, sonra yedi aylık bir süreyle yeniden eski kürsüsünde çalışmıştır
Daha sonra bir yılı aşan bir süre Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi Kürsüsünde asistan olarak bulunan Yaman Örs, sonraki yıllarda bu alandaki çalışmalarını Ankara Tıp Fakültesine dönerek sürdürmüş; 1973 yılı ilkbaharında, “Tıp ve Eğitimi. Beş Öğretim Üyesiyle” adlı tez çalışmasıyla bu dalda uzmanlığını almıştır. Yine bu dalda 1974-1984 yılları arasında öğretim görevliliği yapan Dr. Örs, zamanla daha çok tıbbi etik alanına eğilmiş; 1984-1988 yılları arasında, kısa bir süre öğretim görevlisi, daha sonra da yardımcı doçent olarak Anadolu Üniversitesinin ilgili biriminde görev yapmıştır. 1985 yılında Deontoloji ve Tıp Tarihi doçenti, 1991 yılı sonlarında profesör olan Yaman Örs, 1988 ortalarından sonra sürekli bir biçimde Ankara Tıp Fakültesi Deontoloji Anabilim Dalında öğretim görevlisi olarak çalışmıştır. Burada 1993 yılı yazında anabilim dalı başkanlığı görevini üstlenen Dr. Örs, 2003 yılı başında yaş sınırından emekli olmuştur.
Tıp fakültesinin dışında diş hekimliği fakültesinde, sağlık eğitimi fakültesi ile sağlık hizmetleri meslek yüksekokulunda değişik dersler veren Dr. Yaman Örs, fakültesindeki doktora izlencelerinin geliştirilmesinde ve yürütülmesinde sürekli görev almış; bu bağlamdaki derslerinde ise etik ve tarih konularını özellikle felsefe ve temel yöntembilgisi açısından işlemeye çaba göstermiştir.
Yaman Örs, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Felsefe Bölümünde 1982 yılında doktora yapmaya başlamış, buradaki çalışmasını (iki yıllık bir dondurma süresiyle birlikte) 1991 eylülünde savunduğu “Is the ‘Biological’ Reducible to the ‘Physical’? – An overall critical analysis of the concept of the reduction in Biology” başlıklı teziyle bitirmiştir. Doktorasını henüz bitirmeden önceki yıllarda, bu üniversitenin Biyoloji Bölümünde “Canlılık Bilimleri Felsefesine Giriş” başlığıyla seçmeli bir ders; 1992-1993 akademik yılında ise Felsefe Bölümünde “Biyoetik ve Biyopolitika: Değerler Felsefesinde Yeni Boyutlar” başlığıyla bitiriş sonrası düzeyinde bir ders vermiştir. Daha sonra, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsüne bağlı olarak adını zaman içinde geliştirdiği “Bilimsel Felsefe, Biyoetik ve Biyopolitika” başlıklı bir ders işlemiştir. Prof. Örs, emekliliğini izleyen haftalarda Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesinde özel bir konumda çalışmaya ve “Tıp Felsefesi” başlıklı bir ders vermeye, üniversitenin genelinde de felsefe alanında etkinlik göstermeye başlamıştır.
Tıbbi etikle etik ve biyoetik’in yanında tıp tarihinin ve tarihin, tıbbın, bu arada psikiyatrinin, bilim ve felsefenin özellikle yöntembilgisel, “felsefi” ve eğitime ilişkin yönlerine ilgi duymuş olan Dr. Örs, bununla birlikte patolojinin ve biyolojinin kuramsal yanlarıyla ilgilenmiş, bu arada evrim süreci ve kuramından yola çıkarak bir ‘evrim’ kavramı geliştirmiştir. Bu sonuncu noktayla ilgili olarak, “Tıp Evrimi” olarak adlandırdığı ve tıp tarihi alanındaki çalışmalarının çekirdeğini oluşturan bir kavram da oluşturmuş; buna benzer bir biçimde, Felsefe Tarihinin yanında geliştirilebilecek bir felsefe evrimi kavramı üzerinde de çalışmaya başlamıştır. Bunlara ek olarak son yıllarda, felsefik psikiyatri disiplinlerarası alanına ilgi göstermiştir. Bu arada, değişik akademik alan ve konumlardaki, çoğu Ankara’da bulunan akademisyenlerle birlikte kurduğu Bilim ve Bilimsel Felsefe Çevresi’nin etkinliklerini onlardan bir bölümü ile birlikte yürütmüştür. Bütün bu alanlarla birlikte, dil sorunları, laiklik ve başkaca toplumsal-siyasal konular, tıbbın toplumsal yönleri, insan-doğa ilişkisinin etik yönleri ve doğal çevrenin korunması gibi konularda da, akademik düzeyde ve aydın okuyucuya yönelik yazılar yazmış, etkinlikler göstermiştir.
Çeşitli zamanlarda değişik amaç ve sürelerle yurt dışında, özellikle Avrupa ülkelerinde bulunmuş olan Dr. Yaman Örs, 1987-1988 akademik yılını Tıbbi Etik alanında Fullbright araştırma burslusu olarak Amerika Birleşik Devletlerinde (Teksas Üniversitesi ve Georgetown Üniversitesi, ayrıca New York eyaletindeki The Hastings Center’da) geçirmiştir. 1989-1993 yılları arasında Türkiye temsilcisi olarak Avrupa Konseyi Biyoetik Kurulu (CDBI, ilk kuruluşunda CAHBU) üyeliği görevini yürütmüştür.
İngilizce dışında, daha az olmak üzere Fransızca ve Almanca bilen Dr. Yaman Örs evli ve iki erkek çocuk babasıdır. Patoloji uzmanlığı bulunan eşi Prof. Dr. Ülken Yarkın Örs Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji-Embriyoloji Anabilim Dalından emekli olmuştur. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliğini bitirmiş olan büyük oğlu Evren finans alanında öğretim üyesi olarak yurt dışında çalışmakta; yine bu üniversitede eğitim görmüş ve mimar olan küçük oğlu Kuyaş, İstanbul’da mimarlık alanında yayıncılık yapmaktadır.
Kendisinden dokuz yaş küçük olan kardeşi Cenk ise, 1967 yılında Siyasal Bilgiler Fakültesi İdari Bölümünü, 1975’te Amerika’da Güney Kaliforniya Üniversitesi’nde Kamu Yönetimi yüksek lisans çalışmasını bitirmişti. On yıl kadar Dış Ticaret Müsteşarlığında çalışmış, bu arada 1976-1979 yılları arasında Varşova Büyükelçiliği Ticaret Ateşeliği Yardımcılığı yapmıştır.
Prof. Dr. Yaman Örs, 4 Ağustos 2016’da Ankara’da hayata gözlerini yummuştur.
evrimsel tıp ekibi. www.evrimseltip.org